XAREA

ZER DA? JATORRIA ETA HISTORIA 

Trinketean jokatzen den jokamoldea dugu xare edo "share" ere deituriko modalitate ahaztuenetariko bat. Haren jokatzeko era eta erabiltzen den materiala kirol bereizgarria egiten dute. Izan ere, pilota jo beharrean, teknika zehatz bat erabili beharra dago ondo jokatu ahal izateko. Modu honetan, xareak pilota xurgatzen du eta gero bota egiten da aurkariak erantzun ahal izateko. Joko ez zuzenen parte diren jokamoldeen barnean sartzen dugu xarea eta orokorrean binaka jolastu ohi da.

Historia: Oro har, xarea Iparraldean sortu zela onartzen da, eta handik gutxira Urduñako (Bizkaia) jesuiten ikastetxeko eta Lacavozeko (Nafarroa) kaputxinoen ikastetxeko ikasleen artean praktikatzen zen, batez ere Latinoamerikako herrialdeetara hedatuz, Argentinara, Uruguaira eta Txilera, non 1860 inguruan praktikatzen baitzen. Mendearen amaieran izan zuen goraldirik handiena.

Materiala eta Espazioa

Teknika eta Taktika

Ikerketa honetan Xareko jokalariak Kuban trebatzeko gomendatutako egitura, 15-17 urte bitarteko hastapeneko etapako egokitzapeneko lehen 6 hilabeteetan, trinketa baten barruan hitz egiten dute. Berttan aspektu tekniko eta taktikoei buruz hitz egiten dute. Bestalde jarraitu beharreko 3 pausu hitz egiten dute.

Jarrerak eta oinarrizko desplazamenduak (3 hilabete)

Trinketa izeneko instalazioaren barruan pilotariekin hitz egitea eta trinketa dela eta bertan egiten diren 6 modalitateak azaltzea (historia, trinketearen egitura, araudia eta ikus-entzunezko metodoak, hala nola bideoak, etab.) Erremintarik gabeko oinarrizko keinu teknikoak egitea, eskuinekoak eta ezkerrekoak, jaurtiketak imitatuz, sorbaldaren azpitik, albotik eta gainetik. Jarrera egokia irakastea da nagusi (hankak bananduta, erdilexionatuta, enborra apur bat atzerantz okertuta, besoa gorputzetik pixka bat aldenduta eta bista pilotaren ibilbidea inoiz galdu gabe) (Ilisátegui eta Valdés, 2013).

Nekatu arte errepikatu eta jarrera eta mugimenduak zuzenak izan ondoren, hurrengo fasera pasatzen da keinu teknikoa, hainbat norabidetara, aurrera, alboetara eta atzera zuzendutako desplazamenduekin, eta fronterako desplazamenduak nagusitzen dira, horiek baitira Xareren joko batean gehien egiten direnak.

Mantendu eta jaurti instrumentuarekin (3 hilabete)

Etapa honetan, pilotariek prest egon behar dute Xarearen irakaskuntza praktikoa inplementu ofizialarekin asimilatzeko. Lehenik eta behin, Xarearen heldulekua irakasten da, eta Xarearekin keinu teknikoak irakasteari ekiten zaio berriro, inplementua txertatuta sortuko diren akats teknikoak zuzentzeko, logikoa den bezala, hala nola: helduleku txarra, Xare posizio okerretan, besteak beste. Pilotariek errepikapenen metodoa nagusituko den aldi zail bati ekingo diote (Ilisátegui eta Valdés, 2013).

AZKEN ETAPA

Eskuinetik ezkerrera eta ezkerretik ezkerrera gurutzatzea, Xareko pilotari baten bizitzako etapa guztietan etengabe landuko direnak, sakearen gainerakoa airezkoa edo pikonekoa izan daiteke; etapa honetan, gainerako airea nagusituko da aurrelarientzat eta pikoa atzelarientzat, kantxaren erdialderantz pilotak gurutzatzen saiatuz, eta ezkerretik ezkerrera itzuliko dira (Ilisátegui eta Valdés, 2013).

Bestalde, lehen aipatutako jokaldiak errepikatuz gero, dagoeneko badago mugimenduen transferentzia bat hurrengo jokaldia ikasteko, eta hori izango litzateke hirugarren nagusia, eskuinez eskuinez gurutzatzea izenekoa, behar bezala gauzatzeko indar eta koordinazio handia behar duena (Ilisátegui eta Valdés, 2013).

Oinarrizko jokaldiak eta jokoaren jarraitutasuna oinarrizko mailan ikasi ondoren, erasoko jokaldiak ikasten hasiko da, askotariko jokaldiekin batera, pilotari bakoitzaren errepertorio teknikoa gehiago zabaldu ahal izateko; txapazko goiko jokaldia barrutik eta bi paretetatik hasiko litzateke (Ilisátegui eta Valdés, 2013).

Azkenik, aurkaria mugitzeko eta aurkariaren alderdi teknikoak zailtzen dituzten espazio libreak okupatzeko alderdi taktikoak aztertzen ditu. Taktika lantzeko jarraitu beharrezko pausuak izan ahal ditzakete.

• Erritmo aldaketak egitea, aurkaria nahasteko.

• Jokoz kanpo uztea globoekin edo kolpe zuzenei esker.

• Posizionamendua: Beti jokoz ondo kokatuta egotea, pilota aurreikusteko

Erreferentzia Bibliografikoak

Ilisástigui, M., eta Valdés, C. (2013). Programa de preparación técnica de pelotaris de Xare de pelota vasca, categoría sub-22. Fdeportes. com, Revista Digital, 18, 180.

Federación Internacional de Pelota Vasca. FIPV. (2025). Xarea. https://acortar.link/mBM83Y