Harri-Jasotzea
Harri Jasotzea eta bere HISTORIA
Historiaurretik, gizakiak era guztietako azpiegiturak eraikitzeko beharra sentitu du, hainbat arrazoirengatik: lehenbizi dolmen edo trikuharriak izan ziren, gero harresiak, itxiturak, etxolak eta herrixka gotortu zaharrak. Horregatik uste dugu harriak jasotzeko ohitura historiaurretik datorrela, lanetik lehiarako jauzia askoz ere beranduago eman bazen ere (Mendizabal et al., 2009).
Euskal Herrian oso errotuta dagoen arren, horri buruzko lehen aipamen historikoak XVI. mendekoak dira. Garai batean, euskal herritarrek erronka eta konpetentziak egiten zituzten tamaina desberdineko harriekin. Euskal Herrian era guztietako harriak altxatzen aritu da antzinatik, indarrak neurtzeko modu azkar eta erraza baitzen, kontaktu fisikora iritsi gabe (Mendizabal et al., 2009).
Instalakuntza eta Materiala
Zer gomendatzen da erabiltzea?
Forma ezberdinetako harriak beharko ditugu, eta eskola eremuan aritzeko egokitutako harriak badiren arren, figura psikomotoreak dira egokienak haur eta gazteekin aritzeko (Cano eta Garcia, 2000).
Harri Motak
Harri esferikoa: pisu eta tamainu ezberdinetako baloi medizinalak.
Harri kubikoa eta laukizuzena: kartoizko kaxa forratuak, zerrauts, paper edo beste zerbaitez beteta; egurrezko edo plastikozko irudiak,...
Harri zilindrikoa: egurrezko edo plastikozko irudiak, zakarrontziak,...
Araudia
Harriaren ezaugarriak:
- 1 art. Erabilitako materiala harri naturala izango da, harrobi edo haitz beretik ateratakoa.
- 2.art. Ez da onartuko ageriko material arrotzik harrian, ezta ere harrobi edo haitz beretik ez datozen bi harri, kolarekin zein beste eraren bat erabiliz itsatsiak.
- 3.art.- Harri zatiren bat hautsiz gero, kola bidez itsatsi ahal izango da, baina baldintza batekin: itsatsitako harria kalitate eta pisu espezifiko berekoa izan dadila.
- 4.art.- a) Harri zaharrak, zilindro eta laukizuzen egiturakoak, ezin izango dira lastratu. Bestalde, harri berriak, direla zilindrikoak, esferikoak, kubikoak, edo laukizuzenak, lastratu ahal izango dira, berezkoa duten materiala ez den beste batekin.
Harriaren neurriak, laukizuzen eta zilindrikoak altuera 24 eta 32 hazbete artekoa izango da. 55,66 zentimetrotik 74,21 zentimetrotara. Harri kubikoen eta laukizuzenen alboetako neurriek, zentimetro 1eko tolerantzia izan dezakete alde batetik bestera.
Teknika-Taktika
- Harrien forma desberdinen arabera, altxatzeko teknika ezberdinak erabiltzen dira: Harri kubikoa eta esferikoa jasotzeko.
- Hankak flexionatuz makurtu eta eskuak harriaren azpian jarriz pauso bakar batean harria izterren gainera eraman.- Harria biraka sorbaldaraino igo.
- Harria sorbaldan orekatu. Harria aurrerantz bota. Harri laukizuzena eta zilindrikoa jasotzeko: Harriari aurrerantz bultza eta belaunen aurka ipini ondoren, heldulekuetatik eutsi eta palanka eginez izterretara igo. Eskuak heldulekuetatik atera eta harria besoekin inguratuz gorputzerantz ekarri. Jarraian, eskuak harriaren oinarrian (alde banatan) kokatu eta pixkanaka sorbaldarantz igo. Harria sorbaldan orekatu eta harria aurrerantz bota (Cano eta Garcia, 2000).
Hezkuntzaren proposamena
"Harriak bildu": Jolas honetan, hainbat tamainatako harriak jartzen dira eremu mugatu batean, eta haurrek harriok jaso behar dituzte, zenbait jarraibideri jarraituz. Adibidez, kolore, neurri edo forma jakin bateko harriak bakarrik jasotzea eska dakieke, edo denbora jakin batean jasotzea. Haurrek taldean lan egin behar dute edo elkarren artean lehiatu harriak azkarrago eta jokoaren arauen arabera jasotzeko. Aldi berean, haurrek beren ekintzak euskaraz konta ditzakete, eta, horri esker, objektu naturalekin lotutako hiztegia praktika dezakete, hala nola "harriak" (harriak), "handia" (handia), "txikia" (txikia).
Jolas hau erabilgarria da, jarduera fisikoa sustatzeaz gain, koordinazioa eta motrizitate lodia lantzen dituelako, harriak makurtu, altxatu eta garraiatu behar dituelako. Maila kognitiboan, haurrek jarraibideak betetzeko, taldean antolatzeko eta bizkortasun mental eta fisikoa hobetzeko estrategiak garatzeko gaitasuna lantzen dute
Erreferentzia Bibliografikoak
Cano, L., eta Garcia, O. (2000, Azaroa). Entrenatzaile eta irakasleentzako fitxa didaktikoa herri kirolak. Kirola euskeraz. https://acortar.link/MnjiE8
Mendizabal Elordi, I., Lizarraga Sainz, K., eta Fuentes Mateos, J. M. (2009). Guia para la enseñanza de herri-kirolak. Gobierno Vasco.