Frontenisa

Zer da frontenisa?

Frontenisa kirol dinamiko eta azkar bat da, non bi jokalari edo bi bikote gomazko pilota bat jotzen duten pala batekin, eta frontoi batean garatzen dena. Frontenisa tenis eta pelota vasca kirolen arteko nahasketa da, bien elementuak uztartuz. Hala ere, frontenisak bere identitate propioa eta egitura tekniko bereizgarria du, zeinaren barruan jokoaren azkartasuna, zehaztasuna eta estrategia direla elementu nagusiak (FIPV, 2020).

Frontenisaren helburua da, normalean, pilota frontis izeneko horma batetik igarotzea eta aurkariaren eremuan kokatzea, haren pilota itzultzeko gaitasuna murrizteko. Jokalari bakoitzak pala erabiliz pilota jo eta horma aurka igarotzen denean, errebotea edo kokapena azkar irakurtzea eta aurkaria desestabilizatzea eskatzen du (FIPV, 2020).

Jatorria eta historia

Frontenisa 1930eko hamarkadan jaio zen Mexikon, tenis-jokalariak pelota vasca-rako frontoietan praktikatzera hasi zirenean. Baldintza egokirik ez zituztenez jokatzen jarraitzeko, frontoiak egokitu eta tenis-pilota presio gutxiagorekin erabili zituzten, pilota horma gainditzeko eta errebotea egiteko egokia izateko. Horrela, palak erabiliz pilota jotzen hasi ziren eta tenisaren eta pelota vasca-ren arteko nahasketa bat sortu zen. Hala ere, laster kirol honek identitate propioa hartu zuen.

1952an, Mexikon frontenisaren lehen txapelketa ofiziala ospatu zen, eta horrek frontenisa kirol antolatu gisa sendotzeko eta zabaltzeko aukera eman zuen. Handik aurrera, frontenisak herrialde latinoamerikarretan, Kuban, Kolonbian eta Argentinan, eta baita Espainian ere ezagun egin zen, bereziki Valentzian eta Euskal Herrian, non gaur egun tradizio sendoa duen.

Pelota Vasca Federazio Internacionalak (FIPV) garrantzi handia izan zuen frontenisa nazioartean arautzeko. 1950eko hamarkadaren amaieran eta 1960ko hasieran, FIPVk frontenisaren ofizialtasuna aitortu zuen eta nazioarteko txapelketak hasi ziren. Horrela, frontenisa egituratu eta lehiaketa antolatuak sortu ziren herrialde artean.

Nahiz eta frontenisak Olinpiar Jokoetan ez izan, Joko Panamerikanoetan eta FIPVk antolatutako munduko txapelketetan parte hartu izan du. Gaur egun, frontenisak Mexikon eta Espainian izaten jarraitzen du oso ezaguna eta txapelketa profesionaletan eta amateurrean jokatzen da (FIPV, 2020).

Materiala eta espazioa

Frontenisen, bi material nagusi erabiltzen dira: teniseko erraketa eta pilota.

Teniseko erraketa: frontenisean, iragazkorragoa eta txikiagoa da tradizionalak diren erraketetatik. Karbono zuntza, zuntza beira edo aluminioa erabiliz eginda dago, eta horrek arintasuna eta iraunkortasuna ematen dizkio. Sokoak finagoak eta tentsio handiagoarekin egoten dira, horrek kontrol gehiago ematen du eta helduleku laburragoa duen erraketa hobea egiten du.

Pilota: fronteniseko pilota txikiagoa eta presio txikiagokoa da teniseko pilota baino. Goma gogorrekin egina dago, eta frontoian rebote kontrolatu bat izateko aukera ematen du, horrek jokalariek ibilbide zehatzagoa mantentzea ahalbidetzen du (FIPV, 2020).

Frontoia fronteniseko kirola jokatzen den lekua da. Frontenis olinpikoa izateko, frontoiak 36 metro luzera eta 10 metro altuera izan behar ditu. Atzeko horma, pilota ondo reboteatzeko aukera ematen duen espazioa, 3 eta 4 metro artean altuera izan ohi du.

Frontoian lurraldea hardua eta leuna da, pilota ondo reboteatzeko eta jokalariek azkar mugitzeko erraztasunak ematen ditu. Markaketa lineak ere garrantzitsuak dira, eta zerbitzu eremuak eta joko eremuak markatzen dituzte.

Frontoian bi alde daude, eta bi jokalari bakoitzak aldez aurretik kokatzen dira, pilota atzeko hormara bidali eta bestearen aldean erreboteatu behar du. Jokoaren izaera azkarra dela eta, espazioak mugimendu bizkor eta agileko jokalarientzako beharrezkoa da (FIPV, 2020).

Teknika

Frontenisean teknika ezinbestekoa da, bai kolpearen eraginkortasunean, bai posizionamenduan. Kolpe teknikoak:

• Eskuineko kolpea: Kolperik erabiliena da; indarra eta kontrola uztartzen ditu.

• Errebesa: Posizio zailetan ezinbestekoa.

• Rematea: Puntua amaitzeko erabiltzen da, indar handiarekin.

• Globoa: Pilota goraka eta atzera botatzen da, denbora irabazteko edo aurkaria kokapen okerrean uzteko.

• Dejada: tantua amaitzeko erabiltzen den kolpea.

Teknika hauek entrenamendu espezifiko bidez garatzen dira, bai bakarka, bai bikoteka, errepikapen teknikoak eta egoera taktiko simulatuak erabiliz (Morales eta Cordero, 2020).

Taktika

Taktika frontenisean oso garrantzitsua da, eta honako printzipioetan oinarritzen da:

• Pilota kokapen estrategikoetan jartzea (adibidez, hormaren hurbil, oinarri baxuetan...).

• Erritmo aldaketak egitea, aurkaria nahasteko.

• Jokoz kanpo uztea globoekin edo kolpe zuzenei esker.

• Posizionamendua: Beti jokoz ondo kokatuta egotea, pilota aurreikusteko.

• Konplizitatea bikoteka, defentsan eta erasoan espazioa ondo banatzeko.

Kirol honek ezagutza taktiko sakona eskatzen duela, eta jokalariek egoera azkar aztertzeko gaitasuna garatu behar dutela (Morales eta Cordero, 2020).